ბატის აპოხტი

როგორ მზადდება აპოხტი?

საოჯახო პირობებში აპოხტი სხვადასხვა კერძებში გამოიყენებოდა. იმ რეგიონებში, სადაც ხანგრძლივი და თოვლიანი ზამთარი იცოდა, გვიან შემოდგომაზე, პირველი ყინვის შემდეგ  კლავდნენ ფრინველს. ხორცს დიდ, ხის გობებზე ამარილებდნენ (ასე ხორცი საჭირო მარილს შეიწოვდა), რამდენიმე დღის შემდეგ თბილი წყლით გარეცხავდნენ, რომ ზედმეტი სიმლაშე გასცლოდა, სანიავოზე გაფენდნენ ან სარებზე ააგებდნენ და ისე აშრობდნენ. 

გამშრალ ხორცს ზოგი სპეციალურ სამზადში ბოლავდა. აპოხტს გაზაფხულამდე სხვადასხვა სახით იყენებდნენ - როგორც მშრალ საუზმეს, პურთან ერთად, ასევე წვნიანებში. აპოხტი ზამთრის საკვებია და გრილ ადგილზე მოთავსებული ერთ წელზე მეტხანს ინახება. 

ბატის აპოხტის ტრადიცია მესხეთის თითქმის ყველა სოფელში იყო დამკვიდრებული, ის დელიკატესად მიიჩნეოდა. ბატის აპოხტით მესხები განსაკუთრებულ სტუმარს უმასპინძლდებოდნენ და ყველა ტრადიციულ სუფრაზე შემოჰქონდათ. განსაკუთრებით - საახალწლო სუფრაზე. ბატის აპოხტს სხვაგან, საქართველოს  ვერცერთ კუთხეში ვერ შეხვდებით, მისგან მომზადებული ხინკალიც განსაკუთრებულია და მესხური სამზარეულოს სავიზიტო ბარათია. 

აპოხტის ხინკლის რეცეპტი

ბატის ხინკლისთვის ჩვეულებრივი, მკვრივი ცომი მოვზილოთ - ცივი წყლითა და მარილით. მერე ცომი გუნდებად დავყოთ და ცოტა ხნით ტილოგადაფარებული დავასვენოთ, რომ დარბილდეს და თვინიერი გახდეს. სანამ ცომი ისვენებს, გულსართი მოვამზადოთ. ბატის ხორცი გამომშრალი უნდა იყოს, ის ძვლებს უნდა გავაცალოთ და ძალიან წვრილ კუბიკებად დავჭრათ. საკმაზის დამატება არ სჭირდება. 

დასვენებული ცომი თხელ ფირფიტებად გავაბრტყელოთ. ჩვეულებრივი ხინკლისგან განსხვავებით, ბატის აპოხტის ხინკლის ცომი ოთხკუთხედებად უნდა დავჭრათ. თითოეული ოთხკუთხედის შუაში ხორცის რამდენიმე კუბიკი ჩავდოთ და ისე გადავკეცოთ, რომ პირი ერთი მხრიდან ღია დავუტოვოთ, წყალმა შესვლა რომ მოახერხოს. 

სქელძირიან ქვაბში ან ტაფაზე დავასხათ მდუღარე წყალი, დავუმატოთ მარილი, პილპილი და ჩავაგდოთ შიგნით ერბო, რადგან აპოხტის ხინკალს ერბო ძალიან უხდება. არომატისთვის წყალში ჩავალაგოთ ხორცგაცლილი ბატის ძვლები და მერე ჩავაწყოთ ხინკლის კუბიკები ისე, რომ ერბოწყალი ოდნავ ფარავდეს. დავახუროთ თავი და 20-25 წუთი ნელ ცეცხლზე ვხარშოთ. წყალი ჩაიშრობს თუ არა, ხინკალი მზადაა. 

სუფრაზე მიტანამდე ერბოში უნდა მოვშუშოთ ხახვი, კარგად რომ შეფერადდება, დავუმატოთ მარილი და მოხარშულ ხინკალს მოვაყაროთ. ბატის აპოხტის ხინკალთან ერთად, სუფრაზე  მიაქვთ ნიორწყალი, ნივრით შეზავებული გაწურული მაწონი, შავი პილპილი და თუთის არაყი.

ერთი კილოგრამი წვრილად დაჭრილი ბატის აპოხტისგან მზადდება დაახლოებით 80-100 ცალი ხინკალი, რასაც კილო-ნახევარი პურის ფქვილით, მარილითა და ცივი წყლით მოზელილი მაგარი ცომი სჭირდება. ხინკლის ზომა დიასახლისის მარჯვე ხელსა და გამოცდილებაზეა დამოკიდებული.

ბატის აპოხტის ხინკალი კარგა ხანს მივიწყებული იყო, თუმცა ბოლო წლებში მესხურმა სამზარეულომ თავისი მარგალიტები გამოამზეურა და ახლა ბევრმა ოჯახმა ბატები საგანგებოდ ამ კერძისთვის მოაშენა. ბატის აპოხტის მომზადების ტრადიცია ყველაზე უკეთ ერთ-ერთ ძირძველ სოფელში - ხიზაბავრაში იყო შემონახული. წინაპრების შედევრამდე აყვანილ ნახელავს იქ დღესაც განსაკუთრებული სიყვარულით წარმოადგენენ.