მინდვრის ფხალი

ია-იები, ფურისულები, ნაცარა, თავშავა, ჭინჭარი, მოლოქა, თიკნისყურა, ნაცარქათამა, ჯიჯილაყა, დანდური გაზაფხულის მახარობლებს მოჰყვება, ბაღ-ბოსტნები და მდინარის ნაპირები ამ სასარგებლო ბალახეულით ივსება. ზამთარგამოვლილი ორგანიზმი ყველაზე მეტად სწორედ ამ უგემრიელეს კერძს ელოდება, ჩვენმა წინაპრებმა რომ გამოიგონეს და მინდვრის ფხალი დაარქვეს. ის საქართველოს ბევრ კუთხეში კეთდება, მაგრამ იმერეთისთვის ყველაზე ემბლემურია.

მინდვრის ფხლის სასარგებლო თვისებები

ეს კერძი ზოგჯერ ცხრაზე მეტ სამკურნალო მცენარეს შეიცავს, მაგრამ აუცილებელია ჭინჭარი და ჯიჯილაყაა (ამარანტი), ასევე: მოლოქა, ნაცარა, თიკნისყურა, ხარიკბილა, ფურისულა, ნაცარქათამა, იის ფოთლები და დედაფუტკარა. ბევრი დიასახლისი ნივრის ფოჩებს, ვაზის ნორჩ თავებს, ჭარხლის ფოთოლს, თოთო ჭლაკვსა და  დანდურსაც შეურევს ხოლმე.  

ერთად მოგროვებული ამდენი მცენარე ქართული კულინარიის ტრადიციებს გახსენებს, რომელიც ძირითადად მცენარეულ კულტურაზე იყო დაფუძნებული და  ბევრ საიდუმლოს ინახავს. ამ ბალახებს სხვადასხვა ქვეყანაში დღემდე ფიტოთერაპიაში სამკურნალოდ იყენებენ, ჩვენმა წინაპრებმა კი საკვებ პროდუქტად აქციეს. 

ჭინჭრის სასარგებლო თვისებებზე ბევრმა უკვე იცის, ჯიჯილაყას (ამარანტი) კი მსოფლიოს ბიოლოგებმა „საუკუნის აღმოჩენა“, „აწმყოსა და მომავლის კულტურა“ უწოდეს. გაეროს სასურსათო კომისიამ, მასში შემავალი ნივთიერებების გამო, ის XXI საუკუნის პროდუქტად შეაფასა და კაცობრიობისათვის 5 ყველაზე მნიშვნელოვანი მცენარის ჩამონათვალში შეიყვანა. ამარანტი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკვები და სამკურნალო პროდუქტი იყო ძველი ინკებისა და მაიას ტომისათვის. ბერძნულად ის უჭკნობ, მარადმოყვავილეს ნიშნავს და ძველი ბერძნები მას უკვდავების სიმბოლოდ მიიჩნევდნენ. 

მინდვრის ფხლის თითოეულ კომპონენტზე ბევრი საინტერესო დახასიათება მოიპოვება, მაგრამ, მთლიანობაში, ესაა ძალიან სასარგებლო, ჯანსაღი ბალახოვანი მცენარეების ნაკრები, რომელიც ორგანიზმისთვის ვიტამინებისა და უნიკალური ნივთიერებების ნამდვილი წყაროა.

როგორ მზადდება მინდვრის ფხალი

მინდვრის ფხლის მოსამზადებლად განსაკუთრებული წესი არ არსებობს. 

ბალახი - რაც მეტი სახეობის, მით უკეთესი

ნიგოზი - 2 კგ მოხარშულ ნარევზე 2 ჭიქა გატარებული 

ნიორი - 3-4 კბილი

ქინძი, ცერეცო, ჭლაკვი - 1-1 დიდი კონა

წიწაკა, მარილი - გემოვნებით  

მინდვრის ფხლის რამდენიმე რეცეპტი არსებობს და მათგან ყველაზე პოპულარული იმერული რეცეპტია. ახალდაკრეფილი მცენარეები გადაირჩევა, გასუფთავდება და გამდინარე წყალში კარგად ირეცხება, მერე მდუღარე მარილწყალში იყრება გასათუთქად. მზად მაშინაა, როცა ჭინჭარი მოიხარშება. საწურზე დიდხანს არ ვაყოვნებთ, რადგან მინდვრის ფხალს მაგარი დაწურვა არ სჭირდება. ნახარშს გამოვაცლით და არ გადავღვრით. დარჩენილ მასას დავკეპავთ სპეციალური საკეპით, ხის კოვზით ან თხელი თეფშის პირით. სისქეს სურვილისამებრ ვარეგულირებთ ნახარშით.

შესაკმაზად დაგვჭირდება გატარებული ნიგოზი ან თხილი და წვრილად დაჭრილი მწვანილი: ნედლი ქინძი, ცერეცო, ბლომად ჭლაკვი, წიწაკა, ნიორი, მარილი. ბოლოს დავუმატებთ ძმარსა და მარილს გემოვნებით. 

მინდვრის ფხლის მომზადება მთელი რიტუალია, რომლის ანალოგის მოძებნა გაჭირდება. ისევე, როგორც  ეკალას საოცარი ფხლის, რომელსაც აკომპანემენტს უწევს იმერული, ნეშოზე გამომცხვარი მჭადი. ფხალეულის მოყვარულებმა კარგად იციან, რომ კერძი ერთიორად გემრიელია წითელ ღვინოსთან ერთად.

მინდვრის ფხლის ვარიაციები

თანამედროვე ვარიაციებში ფხალს დაკეპილ ტარხუნასაც ამატებენ, რამაც კერძს ახალი, სასიამოვნო გემო და არომატი შესძინა. მთიულეთში მინდვრის ფხალს დაფშვნილ ყველს ურევენ, გულსართად აქცევენ, ცომში დებენ და აცხობენ. რეგიონ გურიაში მას, უფრო მეტად - ჯიჯილაყას, გატარებული თხილით, ქინძითა და ძმრით აზავებენ. ქართლში - ზეთში მოშუშულ ხახვსა და ახალ, დაკეპილ მწვანე ნიორს უმატებენ, სამეგრელოში ახალი ტყემლით აზავებენ და, როგორც ყველაფერს, მასაც წიწაკით აცხარებენ, თუმცა, რომელი რეცეპტითაც არ უნდა მომზადდეს, მინდვრის ფხალი ერთნაირად სასარგებლო საკვებია და გაზაფხულზე კეთდება, ზუსტად მაშინ, როდესაც ადამიანი ახალ, ნედლ პროდუქტს, ბუნებრივ ვიტამინებს დანატრებულია. 

მინდვრის ფხალი ის კერძია, რომელიც ქართულ გასტრონომიას გამოარჩევს, როგორც ერთ-ერთ ყველაზე ეკოლოგიურს, ჯანსაღსა და ავთენტიკურს.