საქართველოს მდინარეები

საქართველოში მართლაც ბევრი მდინარეა, რომლებიც დიდ გავლენას ახდენენ როგორც მათთან ახლოს მდებარე ადგილებზე, ისე მთელ ქვეყანაზე. კავკასიონის ქედიდან შავ ზღვამდე მდინარეები ქმნიან მრავალფეროვან ეკოსისტემებს და ლანდშაფტებს, რომლებიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ როგორც ყოველდღიურ ცხოვრებაში, ასევე ქვეყნის გრძელვადიან ეკონომიკურ განვითარებაში.

აღმოსავლეთ საქართველოს მთავარი მდინარეები

მტკვარი

ყველაზე ცნობილი მდინარეა საქართველოში, რომელიც თბილისს ორ ნაწილად ყოფს. თუმცა მისი მნიშვნელობა მხოლოდ ამით არ შემოიფარგლება: მტკვარი არის ამიერკავკასიის უდიდესი მდინარე, რომელიც თურქეთში იწყება და კასპიის ზღვაში ჩაედინება. მისი საერთო სიგრძე 1515 კილომეტრია, რომელთაგან 400 კილომეტრი საქართველოს ტერიტორიაზე გადის. მტკვარი გამოირჩევა წყლის მუდმივი ნაკადით მთელი წლის განმავლობაში, რადგან ის საზრდოობს  თოვლის, წვიმისა და მიწისქვეშა წყლებით. 

მდინარის სანაპიროებზე მრავალი ისტორიული ძეგლი განლაგებულია, მათ შორის, თბილისთან ახლოს მდებარეობს მეტეხის ტაძარი, ხოლო თბილისს გარეთ მტკვრის გასწვრივ სხვა მნიშვნელოვანი სამონასტრო კომპლექსებიც არსებობს, როგორიცაა ვარძია და თმოგვა.

არაგვი

მდინარის სისტემა არის რამდენიმე მდინარის გაერთიანება: თეთრი (მთიულეთის) არაგვი, შავი (გუდამაყრის) არაგვი, ხევსურეთის და ფშავის არაგვი. თეთრი არაგვი ითვლება მთავარ არაგვად, რომელიც იწყება მთიულეთის ყელის ვულკანური ზეგნის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილიდან. თეთრი არაგვის სიგრძე 41 კილომეტრია, ხოლო მთლიანად არაგვის 112 კილომეტრი, სანამ მტკვარს შეუერთდება. არაგვი შთამბეჭდავი მდინარეა, განსაკუთრებით იმ მონაკვეთში, სადაც თეთრი და შავი არაგვი ერთდებიან.

ალაზანი

არის მთავარი მდინარე კახეთში, რომელიც სათავეს იღებს დიდი კავკასიონის სამხრეთ ფერდობზე და მისი სიგრძე 351 კილომეტრს შეადგენს. როგორც მტკვარი, ალაზანი ასევე საზრდოობს თოვლის, წვიმისა და მიწისქვეშა წყლებით, რაც იცავს მდინარის წყლის მუდმივობას. ალაზანის ველი ძალიან მნიშვნელოვანია საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ზონებისთვის, მისი მიკროკლიმატი და ნიადაგი იდეალურია მევენახეობასა და მეღვინეობისთვის. ალაზანის აუზში ცნობილია საღვინე ზონები, როგორიცაა ქინძმარაული, ახაშენი და ყვარელი.

ხრამი

მდინარე, რომელიც სათავეს თრიალეთის ქედის კალთებზე იღებს და 201 კილომეტრი სიგრძისაა, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი შენაკადია მტკვრისთვის. მდინარეს ბევრი სარგებელი მოაქვს საქართველოს ენერგეტიკისთვის, რადგან მასზე განლაგებულია წალკის წყალსაცავი (საქართველოს უდიდესი წყალსაცავი სარკის ფართობით) და რამდენიმე ჰიდროელექტროსადგური. ასევე, ხრამის წყალი გამოიყენება სარწყავად. ამ მდინარეში უამრავი თევზი ბინადრობს, მათ შორის კობრი, ქაშაპი, გველანა, ლოქო და კალმახი. ზოგიერთი მათგანი, როგორიცაა გველანა და კალმახი, დღეს დაცვას საჭიროებს.

თერგი

მნიშვნელოვან ისტორიულ როლს თამაშობს საქართველოში. XIX საუკუნეში იგი პროგრესული ქართველი ინტელიგენციის ცხოვრებას უკავშირდებოდა, რომლებიც თერგზე გადასვლის შემდეგ რუსეთში გაემგზავრნენ და მდინარის სახელის დანიშნულებაც საქართველოს განახლების იდეა გახდა.  ამ ინტელიგენციაში იყვნენ ილია ჭავჭავაძე, აკაკი წერეთელი და ნიკო ნიკოლაძე.

კავკასიონის ერთ-ერთი დიდი მდინარე თერგი სათავეს იღებს ზილგახოხის მყინვარიდან და მისი საერთო სიგრძე 623 კილომეტრია. აქედან 85 კილომეტრი საქართველოს ტერიტორიაზე მოიდინება. მდინარე ქმნის ხეობებს, მათ შორის დარიალის ხეობას, რომელიც პოპულარულია მოლაშქრეებისთვის და ექსტრიმის მოყვარულთათვის. თერგი ასევე მოლაშქრეობისათვის მიმზიდველი ადგილის ფუნქციას ასრულებს, რადგან მისი ხეობაში მდებარეობს 4-კილომეტრიანი საკაიაკე მონაკვეთი. ამ მონაკვეთზე მოძრაობა მაღალ ტექნიკურ მომზადებას მოითხოვს.

დასავლეთ საქართველოს მთავარი მდინარეები

რიონი

რიონი არის დასავლეთ საქართველოს უდიდესი მდინარე, რომელიც მტკვრის შემდეგ ქვეყნაში სიდიდით მეორე მდინარეა. მისი სათავე გრძელდება კავკასიონის სამხრეთ კალთაზე, ფასისმთასთან, 2960 მეტრზე. მდინარის სიგრძე 327 კილომეტრია. რიონი მუდმივი მდინარეა, რადგან ის მყინვარების, თოვლის, წვიმისა და მიწისქვეშა წყლებით საზრდოობს. გაზაფხულ-ზაფხულში მდინარე ზოგჯერ წყალდიდობებს განიცდის. მდინარეზე რამდენიმე ჰიდროელექტროსადგურია აგებული, მათ შორის ვარციხეჰესების კასკადი. რიონი ასევე პოპულარულია კაიაკინგის მოყვარულთა შორის, რადგან მდინარეზე ექვსი სხვადასხვა საკაიაკე მონაკვეთი არსებობს, რომელთა სირთულე 2-დან 5 კატეგორიამდე მერყეობს, რაც გვიჩვენებს, რომ ნებისმიერი გამოცდილების მქონე ადამიანს შეუძლია კაიაკით დაკავდეს.

ენგური

მდინარე რომელიც საქართველოში სიდიდით მეხუთე მდინარეა, 213 კილომეტრის სიგრძისაა. იგი შხარას მყინვარში იწყება 2614 მეტრზე. ენგური შერეული საზრდოობის მდინარეა: ზემოთ არსებული ნაწილები მყინვარებისა და თოვლის წყლით იკვებება, ხოლო ქვედა ნაწილი – წვიმისა და მიწისქვეშა წყლებით. ზაფხულში მყინვარების დნობის გამო მდინარე წყალდიდობებს განიცდის, ხოლო ზამთარში მისი წყალი მცირდება. ენგური მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ ადგილობრივი მოსახლეობისთვის, რომლებიც მდინარეს იყენებენ ხე-ტყის დასაცურებლად და სარწყავად, არამედ ქვეყნის ენერგეტიკისთვისაც. ენგურზე მდებარეობს ამიერკავკასიის უდიდესი ჰიდროელექტროსადგური – ენგურჰესი, რომელიც უზრუნველყოფს საქართველოს ელექტრომომარაგების 40%-ს.

ცხენისწყალი

ცხენისწყალი ლეჩხუმის მთავარი მდინარეა. მისი სათავე სვანეთის კავკასიონის სამხრეთ კალთაზე, ფასისმთაზე, 2710 მეტრზე მდებარეობს. მდინარის სიგრძე 176 კილომეტრია, და ის თოვლის, წვიმის, მყინვარული და მიწისქვეშა წყლებით საზრდოობს. თუმცა, ნოემბრიდან მარტამდე, მდინარის მთიან ნაწილში წყალი იკლებს, ხოლო ქვედა ნაწილში ხშირია ნალექებით გამოწვეული წყალდიდობები. ზემო და შუა დინებას მოსახლეობა ძირითადად ხე-ტყის დასაცურებლად და წისქვილების სამუშაოდ იყენებს, ხოლო ქვედა დინებას – სარწყავად. მდინარის წყლები ნაწილობრივ გადამისამართებულია მდინარე ლაჯანურაში, სადაც კაშხლის საშუალებით ენერგიია იწარმოება. სოფელ საჯავახოსთან, კოლხეთის დაბლობზე, ცხენისწყალი მარჯვენა მხრიდან რიონს უერთდება.

ხობისწყალი

იგი სათავეს იღებს ეგრისის ქედზე, სამეგრელოს ერთ-ერთ მთავარ მდინარეს წარმოადგენს. მისი სიგრძე 150 კილომეტრია და შავ ზღვაში ჩაედინება. ხობისწყლის მთავარი შენაკადი ჭანისწყალია, რომელიც მას მარჯვენა მხრიდან უერთდება. მდინარე ძირითადად წვიმის წყლით საზრდოობს, რის გამოც მისი წყლიანობა სეზონურად იცვლება. ამჟამად ხობისწყალზე ორი ჰიდროელექტროსადგურის, ხობიჰეს 1-ის და ხობიჰეს 2-ის მშენებლობა მიმდინარეობს.