საქართველოს ეროვნული პარკები

ქვეყნის დაცული ტერიტორიების სისტემა მოიცავს ეროვნულ პარკებს, ნაკრძალებს, აღკვეთილებს და ბუნების ძეგლებს. თითოეული მათგანი უზრუნველყოფს ბუნებრივი ეკოსისტემების, იშვიათი სახეობების და ლანდშაფტების დაცვას და ამავდროულად შესანიშნავ პირობებს ქმნის ეკოტურიზმის განვითარებისთვის.

ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი 

ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი საქართველოს ერთ-ერთი უდიდესი და უმნიშვნელოვანესი დაცული ტერიტორიაა. მდებარეობს ქვეყნის ცენტრალურ ნაწილში, იმერეთის, სამცხე-ჯავახეთის და შიდა ქართლის რეგიონებში. პარკის საერთო ფართობი 85,000 ჰექტარზე მეტია, რაც მას ევროპის ერთ-ერთ უმსხვილეს დაცულ ტერიტორიად აქცევს.

ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი გამორჩეულია თავისი მდიდარი ბიომრავალფეროვნებით. აქ დაცულია კავკასიისთვის დამახასიათებელი უნიკალური ეკოსისტემები - შერეული და წიწვოვანი ტყეები, სუბალპური და ალპური მდელოები. განსაკუთრებით აღსანიშნავია რელიქტური კოლხური ტყეების ფრაგმენტები თავისი ენდემური მცენარეულობით.

პარკში 1,100-ზე მეტი სახეობის მცენარე იზრდება, მათ შორის საქართველოს წითელ ნუსხაში შეტანილი წაბლი, უხრავი, ტირიფი, ჯონჯოლი. ნაძვნარ-სოჭნარების კორომები რელიქტურ სახეობებთან ერთად ხმელთაშუაზღვისპირეთის ფლორის წარმომადგენლებსაც მოიცავს.

ბორჯომ-ხარაგაულში მრავლადაა იშვიათი და გადაშენების პირას მყოფი ცხოველებიც. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მსხვილი ძუძუმწოვრები - კავკასიური ირემი, მურა დათვი, არჩვი, ფოცხვერი, აგრეთვე კავკასიური შურთხი, როჭო და სხვა ფრინველთა სახეობები. მდინარეებში კი შეხვდებით მდინარის კალმახს.

პარკის ტერიტორიაზე მრავლადაა ისტორიული ძეგლები, განსაკუთრებით კი ეკლესია-მონასტრები. ულამაზესი ბუნება და ტურისტული ინფრასტრუქტურა ბორჯომ-ხარაგაულს ეკოტურიზმის პოპულარულ დანიშნულების ადგილად აქცევს. აქ შექმნილია 12 სხვადასხვა სირთულის სალაშქრო ბილიკი, მოწყობილია საკარვე ადგილები, თავშესაფრები. შეგიძლიათ აირჩიოთ ერთდღიანი ან მრავალდღიანი ლაშქრობა, დატკბეთ ჰაერის სიწმინდით, სიმშვიდითა და საოცარი პეიზაჟებით.

მიუხედავად იმისა, რომ ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი ჯერ კიდევ ახალგაზრდაა, მან უკვე მოახერხა უნიკალური ეკოსისტემების, ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნება და ეკოტურიზმის განვითარება. ამის დასტურია ისიც, რომ ბორჯომ-ხარაგაულმა 2007 წელს ევროპის საბჭოს ევროპული დიპლომი მიიღო ბუნებისა და ლანდშაფტების დაცვის კუთხით მიღწეული შედეგებისთვის.

კოლხეთის ეროვნული პარკი 

კოლხეთის ეროვნული პარკი შავი ზღვის სანაპიროზე, დასავლეთ საქართველოში მდებარეობს. იგი უნიკალურია თავისი ჭარბტენიანი ეკოსისტემებით და გადამფრენი ფრინველების მნიშვნელოვან ჰაბიტატს წარმოადგენს. აქ ნახავთ იშვიათ კოლხურ ტყეებს, სადაც იზრდება მრავალი სახეობის ხე, მათ შორის მურყანი, წაბლი, წიფელი, ქართული ნუში. განსაკუთრებით საინტერესოა პარკის ჭაობიანი ტერიტორიები, სადაც ბინადრობს ისეთი იშვიათი ცხოველები, როგორებიცაა წავი, თახვი, ბატკანძერა. კოლხეთი ასევე ცნობილია თავისი შავი ზღვის ლაგუნებით, რომლებიც იდეალურ გარემოს ქმნიან თევზებისა და უხერხემლოებისთვის.

ყაზბეგის ეროვნული პარკი 

ყაზბეგის ეროვნული პარკი საქართველოს ჩრდილოეთით, კავკასიონის მთავარი ქედის სამხრეთ კალთებზე მდებარეობს. მაღალმთიანი პარკი ულამაზესი ალპური ლანდშაფტებით, მყინვარებითა და კრისტალურად სუფთა ტბებითაა ცნობილი. ყაზბეგის ეროვნული პარკის ტერიტორიაზეა მყინვარწვერი. აქ ასევე არის ისტორიული ძეგლები, როგორიცაა გერგეტის სამება, თავისი განსაცვიფრებელი ხედებით. პარკში შეგიძლიათ ნახოთ კავკასიური არჩვი და ჯიხვი, აგრეთვე ველური ცხოველების კვალი. 

თუშეთის დაცული ტერიტორიები 

თუშეთის ეროვნულ პარკში მოხვედრა ცოტა ძნელია, თუმცა აქ მოგზაურობა ნამდვილად ღირს. ამ იზოლირებულ, უხვთოვლიან რეგიონში ნახავთ პრაქტიკულად ხელუხლებელ ბუნებას თავისი უნიკალური სახეობებით. თუშეთის ველური ბუნება შერწყმულია ისტორიულ არქიტექტურასთან - აქ შემორჩენილია ძველი ციხე-კოშკები, რომლებიც მთებს შორის იკარგება. 

ლაგოდეხის დაცული ტერიტორიები

ლაგოდეხის დაცული ტერიტორიები აღმოსავლეთ საქართველოში, კახეთის რეგიონში მდებარეობს და მოიცავს ლაგოდეხის აღკვეთილს, ეროვნულ პარკს, ნაკრძალს და . ეს არის უნიკალური ადგილი თავისი მრავალფეროვანი ლანდშაფტებით, სადაც ჰარმონიულად ერწყმის ერთმანეთს მაღალი მთები, ტროპიკული ტყეები, ჩანჩქერები და ალპური მდელოები.

ლაგოდეხი გამორჩეულია თავისი ფლორითა და ფაუნით. აქ 1100-ზე მეტი სახეობის მცენარეა, მათ შორის ენდემური და რელიქტური სახეობები. განსაკუთრებით აღსანიშნავია კოლხური ტყეები უნიკალური მცენარეულობით. აქ ხარობს წითელ წიგნში შეტანილი სახეობები, როგორიცაა ჯონჯოლი, მრგვალი წამალი, ლაგოდეხის თეთრყვავილა და სხვა.

ცხოველთა სამყარო ლაგოდეხში ასევე მდიდარი და მრავალფეროვანია. აქ შეხვდებით როგორც მსხვილ ძუძუმწოვრებს - ირემს, არჩვს, მგელს, დათვს, ისე მცირე ცხოველებსა და ფრინველებს. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ის, რომ ლაგოდეხის ტყეებში ბინადრობს საქართველოში გავრცელებული ძუძუმწოვრების 40%. წითელ წიგნში შეტანილი ფრინველებიდან აღსანიშნავია კავკასიური როჭო და შურთხი.

უნიკალურია ლაგოდეხის სოკოების სამყარო. აქ 230-ზე მეტი სახეობის სოკო გვხვდება, რომელთა შორისაც არის ისეთი იშვიათი სახეობები, რომლებიც მხოლოდ ამ დაცულ ტერიტორიაზეა აღრიცხული.

ჯავახეთის დაცული ტერიტორიები 

ჯავახეთის ზეგანი გამორჩეულია თავისი ლანდშაფტით და ბიომრავალფეროვნებით. მიუხედავად იმისა, რომ იგი უტყეო რეგიონია, აქ წარმოდგენილია უნიკალური ეკოსისტემები მაღალი ენდემიზმით.

ფლორა: სამსარის ქედის სუბნივალურ ზონაში აღრიცხულია 62 მცენარის სახეობა, რომელთა შორის 3 ლოკალური და 14 კავკასიის ენდემია. ყველაზე მნიშვნელოვანი ბუნებრივი სუბალპური ტყე კარწახის ტბასთან გვხვდება.

ჯავახეთის ტბები წყლის ფრინველთა მნიშვნელოვანი ჰაბიტატებია. აქ ბინადრობს 12 სახეობის თევზი. კარწახის ტბასთან აღრიცხულია 59 სახეობის ფრინველი, მათგან 20 წყალმცურავია. ჯავახეთის ეროვნული პარკი ფრინველთა მიგრაციის ერთ-ერთი მთავარი დერეფანია. ხანჩალის ტბა კი უნიკალურია თავისი დაბალი წყლის დონით, რაც განსაკუთრებით მიმზიდველს ხდის მას ფრინველებისთვის.

ჯავახეთში ბინადრობს თითქმის 40 სახეობის ძუძუმწოვარი, მათ შორის 10 მტაცებელი და 2 ჩლიქოსანი. გავრცელებულია თახვი, ევროპული კურდღელი, მაჩვი, მელა და მგელი.

წითელ ნუსხებში შესული სახეობებიდან აღსანიშნავია ფრინველების 6 და ძუძუმწოვრების 1 სახეობა. ადგილობრივი ენდემებია 6 სახეობის ძუძუმწოვარი.

ჯავახეთი თავისი უნიკალური ეკოსისტემებით, მაღალი ენდემიზმითა და მრავალფეროვანი ფაუნით ქართული ბუნების ერთ-ერთი გამორჩეული რეგიონია. ამიტომ მნიშვნელოვანია ამ ეკოსისტემების შენარჩუნება და მათი მდგრადი მართვა, რათა შევინარჩუნოთ ეს უნიკალური ბიომრავალფეროვნება.