მეტეხის ხიდი

მეტეხის ხიდის არქიტექტურა

მეტეხის ხიდი, რომელსაც დღეს ვიცნობთ, 1951 წელს აშენდა. იგი ორმალინია და რკინაბეტონისგანაა გაკეთებული. პროექტზე არქიტექტორი სერგო დემჩინელი და ინჟინერი გიორგი ჩომახიძე მუშაობდნენ. მათი მიზანი არა მხოლოდ ეფექტური და მაღალი გამტარობის ხიდის აშენება იყო, არამედ ასეთი დიზაინის შექმნა, რომელიც ძველი თბილისის სტილს მოერგებოდა.

ხიდის დიზაინი ძალიან ლამაზია — მასიური ბურჯები და გლუვი თაღები კარგად ერწყმის გარემოს. ამასთან, კონსტრუქცია საინჟინრო თვალსაზრისით რთულია, რაც უზრუნველყოფს მის სიმტკიცეს და მდგრადობას. ხიდი გათვლილია დედამიწის რყევებზე და მდინარე მტკვარის წყლის დონის ცვლილებებზე. ბურჯები მდინარის კალაპოტშია ჩაფლული და სპეციალურად გამაგრებული, რათა ხიდმა რთულ პირობებშიც შეინარჩუნოს სტაბილურობა.

მეტეხის ხიდის სიგრძე დაახლოებით 140 მეტრია, ხოლო სიგანე 20 მეტრამდე. მას ოთხი სატრანსპორტო ზოლი აქვს და ორივე მხრიდან ფართო ტროტუარები ფეხით მოსიარულეთათვის.

ხიდის თაღები და კედლები ბაზალტის ქვით არის გაკეთებული, ხოლო სვეტები – ბოლნისის ტუფით. ხიდზე განსაკუთრებული ყურადღება გამახვილებულია თუჯის მოაჯირებზე, რომლებიც დეკორატიული ელემენტებით არის გაფორმებული. მიუხედავად იმისა, რომ ამგვარი მოაჯირები ხშირად შეიძლება ვნახოთ, მეტეხის ხიდზე გამოყენებული ტრადიციული ქართული ორნამენტები მათ განსაკუთრებულ სილამაზეს ანიჭებს.

ღამის საათებში ხიდზე სპეციალური განათების სისტემაა ჩართულია. მშვიდობის ხიდისგან განსხვავებით, სადაც თანამედროვე მრავალფერი განათებაა, მეტეხის ხიდს ძველი სტილის ლამპიონები ანათებენ, რაც მას მყუდრო და ისტორიულ იერს აძლევს.

მეტეხის ხიდის ისტორია

ამ ადგილზე არსებული გადასასვლელის შესახებ ცნობები VIII საუკუნიდან არსებობს. იოანე საბანისძე თავის ნაშრომში "აბო თბილელის მარტვილობა" აღნიშნავს, რომ აქ მდინარეზე გადასასვლელი იყო.

საუკუნეების განმავლობაში ეს გადასასვლელი ერთადერთი კავშირი იყო დედაქალაქი თბილისის სანაპიროებს შორის, რაც მას სტრატეგიულ მნიშვნელობას ანიჭებდა. ივანე ჯავახიშვილის მიხედვით, აქ ოდესღაც ორი ხიდი იდგა: "დიდი ხიდი," ანუ ავლაბრის ხიდი, სადაც ტრანსპორტი (ურმები და ეტლები) გადაადგილდებოდა, და "პატარა ხიდი," იგივე „ვირის ხიდი“, რომელიც ქვეითებისა და სახედრებისთვის იყო განკუთვნილი. ეს ხიდი XIX საუკუნიდან მოდის. 

დიდი ხიდი საუკუნეების განმავლობაში არსებობდა და რელიგიურ სიმბოლოდაც ითვლებოდა. მის ბურჯზე აღმართული იყო "პატიოსანი ჯვარი," რომელსაც ასი ათასი მოწამის ისტორია უკავშირდება. გადმოცემის თანახმად, 1226 წელს სულთანმა ჯალალედინმა სიონის ტაძრიდან გამოტანილი ხატები ხიდთან დააწყო და ქართველებს უბრძანა, ფეხი დაედგათ მათზე; უარის შემთხვევაში კი სიკვდილით სჯიდა.

ხიდის შესახებ ცნობები XVI-XVIII საუკუნეებშიც გვხვდება, თუმცა მწირად. 1735 წელს ვახუშტი ბატონიშვილმა ის თბილისის რუკაზე მონიშნა. 1795 წელს აღა-მაჰმად-ხანის შემოსევისას ხიდი დაზიანდა, თუმცა მალევე აღადგინეს და 1797 წელს კვლავ გახსნეს.

როდესაც რუსეთმა საქართველო დაიპყრო, 1805 წელს აშენდა ახალი ხის ხიდი (ავლაბრის ხიდი), გვერდით საცალფეხო (ვირის) ხიდით. 1826 წელს ხის ხიდი ქვის საყრდენებზე აგებულმა თაღოვანმა ხიდმა ჩაანაცვლა, თუმცა მალევე საჭირო გახდა ხელახლა აშენება. 1843 წელს ხიდი უკეთესი მასალით აღადგინეს, ხოლო 1870 წელს ორივე ხიდი ლითონის კონსტრუქციით ჩაანაცვლეს. ეს ლითონის ხიდები 1951 წლამდე იდგა, სანამ მეტეხის ხიდი არ ააშენეს.

როგორ მივიდეთ მეტეხის ხიდამდე

მეტეხის ხიდზე მისვლა რამდენიმე გზით შეგიძლიათ.

თუ მეტროთი მგზავრობთ, ჩამოდით ავლაბრის ან თავისუფლების მოედნის სადგურებზე. ავლაბრიდან ხიდამდე ფეხით დაახლოებით 10 წუთია, ხოლო თავისუფლების მოედნიდან — 15 წუთი.

ხიდთან მისვლა ასევე შეგიძლიათ ავტობუსითაც: მარშრუტები 301, 331, 344, 345 და 395 პირდაპირ ხიდთან გაივლის.

ახლომდებარე ღირსშესანიშნაობები

მეტეხის უბანი ძველი თბილისის ცენტრში მდებარეობს, და ხიდიდან 5-15 წუთში შეძლებთ ქალაქის ცნობილ ღირსშესანიშნაობებზე მისვლას.

მეტეხის ღვთისმშობლის შობის ტაძარი და ვახტანგ გორგასლის ქანდაკება — ეს ორი ადგილი ხიდიდან 5 წუთის სავალზეა. ტაძარი XIII საუკუნეშია აშენებული, მისი მორთულობა კი განსაკუთრებულია. მეტეხის ტაძრის წინ დგას ვახტანგ გორგასლის ქანდაკება, რომელიც 1959 წელს დამზადდა.

სიონის ტაძარი — ეს არის ქალაქის ერთ-ერთი უძველესი ტაძარი, რომელიც VI-VII საუკუნეებით თარიღდება. ტაძარში უნიკალური ხატები და ფრესკები, მათ შორის დაცულია 1762 წელს მეფე ვახტანგ VI-ის ვაჟის დაკვეთით დამზადებული სიონის ღვთისმშობლის ხატი. ხიდიდან სიონის ტაძარი 5 წუთი სავალზეა.

თბილისის დიდი სინაგოგა — ეს შენობა 1910 წელს აიგო და ქართული ებრაული თემის მნიშვნელოვანი კულტურული ძეგლი არის. შენობა წითელი აგურითაა ნაშენი, შიგნით კი მრავლადაა ებრაულ სტილში შესრულებული დეკორაციები. დარბაზებში შეხვდებით ორნამენტებით გაფორმებულ თებასა და არონ-ჰაკოდეშს. თუმანიანის ქუჩას თუ გაუყვებით ხიდიდან თბილისის დიდი სინაგოგა  5-7 წუთშია.

ნარიყალა და ქართლის დედა — ნარიყალას ციხე, რომელიც XVI-XVII საუკუნეებში აშენდა, სათავეს ჯერ კიდევ IV საუკუნეში იღებს. ელგუჯა ამაშუკელის ქართლის დედა აქვეა, სადაც ქართველი ქალი ღვინის თასით და ხმლითაა გამოსახული. ნარიყალას კომპლექსი 10 წუთის სავალზეა: ხიდი გადაკვეთეთ, რიყის პარკისკენ გადაუხვიეთ და საბაგიროთი ადით.