სვანეთში ბევრი რამ არის სანახავი, ხეობებში მოღრიალე მდინარეებით დაწყებული და არისტოკრატულად მდგარი მთებით დამთავრებული, თუმცა გამონაკლისი მაინც არსებობს და ეს სვანური კოშკია. ამ 4-5-სართულიან ნაგებობებს სვანები როგორც საცხოვრებლად, ისე მტრისგან თავდასაცავად იყენებდნენ.

მესტიიდან ევროპის ყველაზე მაღალ დასახლებამდე, უშგულამდე მიმავალ გზაზე, მდინარე ენგურში, უზარმაზარ ლოდზე „სიყვარულის კოშკი“ დგას. თუ სურვილი გექნება, მის დასათვალიერებლად გზიდან გადახვევაც არ დაგჭირდება.

უშგული თავისი ისტორიით, კულტურული თავისებურებებით, უნიკალური არქიტექტურითა და ულამაზესი ბუნებით საოცრად მომნუსხველი ადგილია. სწორედ ამ მხარეში, სოფელ ჟიბიანის ჩრდილოეთით, ამაღლებულ ბორცვზე სვანეთის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ღირსშესანიშნაობა - ლამარიას, იგივე უშგულის, ღვთისმშობლის სახელობის ტაძარი დგას. იგი, ისტორიული და არქიტექტურული თვალსაზრისით, ერთ-ერთი გამორჩეული ხუროთმოძღვრული ძეგლია საქართველოში.

სვანეთი საოცრებების მხარეა, რადგან ის არა მხოლოდ უძველესი კულტურული ნაგებობებითაა გამორჩეული, არამედ აქაური ხუროთმოძღვრების ძეგლები უნიკალურ ისტორიებსა და საიდუმლოებებით შემკულ ლეგენდებს აცოცხლებს. ერთ-ერთი ასეთი გასაოცარი ტაძარია ლაგურკა - წმინდა კვირიკესა და წმინდა ივლიტას სახელობის ეკლესია, რომელიც კალას თემის სოფელ ხეში, მთის წვერზე დგას. მას უამრავი ლეგენდა და ჩვეულება უკავშირდება.

სვანეთი საქართველოს ყველაზე მაღალმთიანი მხარეა და აქ უამრავ საინტერესო თავგადასავალს გადააწყდები. სვანეთში, ისევე, როგორც საქართველოს სხვა მთიან რეგიონებში, ერთმანეთს ერწყმის წარმართული და ქრისტიანული რიტუალები, წეს-ჩვეულებები, რაც ახალ, თვითმყოფად სახეს იღებს და განსაკუთრებით ტურისტებსა და მოგზაურებს იზიდავს. ამ მხარეში რომ იმოგზაურებ, სვანეთის ისტორიისა და ეთნოგრაფიის მუზეუმს აუცილებლად უნდა ესტუმრო, რადგან ეს ადგილი შენ წინ სვანეთის უდიდეს ისტორიას გააცოცხლებს.

მესტიის მუნიციპალიტეტში, უშგულში, მე-13 საუკუნის სვანური ტიპის ორსართულიანი კირწყლით ნაშენ შენობაში, რომელსაც  „მაჩუბ დარბაზს“ უწოდებენ, ძველი სვანეთის ჩვეულება და ტრადიციები ცოცხლდება - აქ ეთნოგრაფიული მუზეუმია განთავსებული. 

1969 წელს თურქესტანის ქედის 4960 მეტრ სიმაღლის მწვერვალს მისი სახელი ეწოდა. მისი სახელი უწოდეს 1978 წელს მზის სისტემაში აღმოჩენილ ასტეროიდსაც, ნომრით 3234. ,,ალპინიზმის ლეგენდა, მთის დამპყრობელი, კლდის ვეფხვი“ - ასე მოიხსენიებენ მიხეილ ხერგიანს - ადამიანს, რომელმაც მთელი ცხოვრება მწვერვალების დაპყრობას მიუძღვნა.

როდესაც სვანეთში მოხვდები, საოცარი ხედების ფოტოებზე აღბეჭდვას „ენგურჰესიდან“ დაიწყებ, რომელიც მონუმენტური კაშხალია და მოგზაურებში ერთ-ერთი საკმაოდ პოპულარული ადგილი, თუმცა არ უნდა დაგავიწყდეს უშგულის მონახულებაც. კლდეებს შორის მოქცეული, ზამთარში თეთრ საბურველში გახვეული, ზაფხულში კი მწვანე ველებითა და სვანური კოშკებით შემკული უშგული წარმოუდგენლად ლამაზია.

თუ მესტიაში ერთხელ მაინც იმოგზაურებ, აქაური ბუნება და გასაოცარი ლანდშაფტები საოცარი შთაბეჭდილებებით აგავსებს.